Câu 1: Tại sao cháu không nói chuyện được?
1/ “Tôi có một đứa con trai năm nay 4 tuổi tên là Christopher, cháu bị mắc chứng tự kỉ và rất yêu âm nhạc. Khi nghe một bài hát nào đó thì thể nào cháu cũng ngâm nga theo điệu nhạc. Ngạc nhiên ở chỗ là cháu nghe bài hát tuy chỉ mới lần đầu nhưng có thể ngâm nga hát theo ngay khi bài hát kết thúc. Con tôi không nói chuyện được. Tại sao cháu lại không nói chuyện được? Anh chị có thể cho tôi lời khuyên làm sao để có thể giúp con tôi nói chuyện được không? Cám ơn đã dành thời gian xem qua câu hỏi của tôi.” Irene
Trả lời: Kerry Hogan, Chuyên viên trị liệu tâm lý giáo dục, trung tâm Chapel Hill TEACCH
Cám ơn câu hỏi của bạn, Irene. Phải thừa nhận là tôi luôn bị quyến rũ khi nghe những giọng hát tập tễnh đầu tiên của trẻ. Nếu phải đưa ra một sự đảm bảo chắc nịch nào đó thì tôi tin chắc là hầu như những đứa trẻ này đều đang nói đấy thôi nhưng tôi biết là chúng ta cảm thấy rất nản khi cứ nghe chúng hát nhưng thật sự chúng lại không trò chuyện được với chúng ta.
Điểm then chốt thực sự của vấn đề này là “khả năng giao tiếp” theo nghĩa rộng của từ. Con trai của bạn có thể phát ra một vài từ trong khi bé đang ngâm nga hoặc bắt chước một giai điệu nào đó nhưng có lẽ bé lại không nhận ra rằng các từ ngữ trong bài hát giống y chang những từ mà người ta sử dụng khi nói chuyện với nhau. Hãy tưởng tượng khi bạn học một bài hát, “Frere Jacque”. Bạn có thể nhận biết tất cả các âm thanh để hát lại bằng tiếng Pháp, nhưng bạn không có cảm giác gì về lời bài hát, hoặc không hiểu bài hát nói về cái gì. Nhiều trẻ em mắc chứng tự kỉ, thích nghe nhạc, học các giai điệu và thậm chí cả lời bài hát nhưng đối với chúng điều này cũng giống như là học một bài hát mà không biết ngôn ngữ đó là gì.
Mặc dù con trai bạn không nói được nhưng có lẽ bé cũng có thể giao tiếp được bằng nhiều cách. Bé có thể kéo tay dẫn bạn đi, chỉ cho bạn thấy nhiều thứ, mang đến cho bạn những đồ vật mà bé muốn, la lên khi nổi cáu, và hát khi cảm thấy vui. Cách nhanh nhất để chuyển những hành động giao tiếp thành ngôn ngữ là lợi dụng vào những cách thức mà bé đã và đang giao tiếp. Nếu bé mang đến cho bạn chùm chìa khoá xe hơi khi bé muốn đi công viên, thì bạn hãy mang theo tấm hình có cảnh công viên và lặp lại từ “công viên” khi bạn cho bé thấy tấm ảnh. Sử dụng bất kì thông tin nào liên quan đến hình ảnh để bổ nghĩa cho ngôn ngữ trong môi trường mà mang nhiều ý nghĩa đối với bé qua đó bé có thể bắt đầu kết hợp các từ lại bằng những cách thức mà mình đã và đang sử dụng hàng ngày. Hãy cố duy trì ngôn ngữ phát ra của bạn được rõ ràng và phải chắc chắn sử dụng các từ ngữ và cụm từ đồng nhất để bé có thể bắt đầu ghi nhớ những từ, cụm từ này trong những tình huống tương tự khi bé bất chợt nghe được.
Mặc dù bạn có thể sử dụng những phương pháp khác để phát triển các kĩ năng ngôn ngữ cho bé nhưng tôi sẽ không muốn bạn bỏ qua tất cả sự quan tâm về âm nhạc. Tôi đã dạy một số từ qua việc hát cho trẻ nghe. Tuy nhiên, những gì tôi thực hiện ở đây là chọn những bài hát ngắn gọn mang đầy ý nghĩa mà tôi có thể kết hợp thông tin bằng hình ảnh sao cho lời bài hát thực sự có mối liên hệ chặt chẽ với việc giao tiếp chứ không chỉ là hát không. Nếu con trai bạn thích trò chơi ghép hình, hãy lấy một trong những bộ ghép hình mà bé thích và không đưa hết các miếng ghép cho bé. Khi bé cần một miếng ghép mới, hãy hát một cụm từ ngắn đại loại như, “Tôi cần thêm”, và xem xem bé có bắt chước hay không. Đưa cho bé mảnh ghép cho dù bé có bắt chước hay không bắt chước câu nói của bạn vì việc cố gắng giao tiếp trong lúc này chỉ mang hình thức vui nhộn và khuyến khích. Lặp lại trò chơi này vào giờ ăn nhẹ hoặc trong các tình huống khác mà bé có thể sử dụng cụm từ trên
Tạo ra nhiều cơ hội giao tiếp trong ngày và thử sử dụng các phương án như các bài hát, tranh ảnh, đồ vật cũng như trò chuyện để xem cách nào có ý nghĩa và tạo nên sự quan tâm nhiều nhất đối với con trai bạn. Sử dụng một số biện pháp kết hợp các phần trợ giúp trong ngôn ngữ sẽ kích thích sự quan tâm của bé trong việc giao tiếp. Một số bậc phụ huynh lo ngại việc sử dụng tranh ảnh và các đồ vật sẽ ngăn cản quá trình giao tiếp của trẻ nhưng chúng tôi đã nhận thấy rằng sự thật lại đi ngược với những gì mà các bậc phụ huynh nghĩ. Một khi bé quan tâm và hiểu rằng sự giao tiếp giống như một quá trình thì có thể nói ngôn ngữ đang sắp sửa ngấm vào tâm trí bé
Cuối cùng, mặc dù điều này không chính xác liên quan đến câu hỏi của bạn về quá trình giao tiếp của bé nhưng tôi muốn đề cập thêm về một vấn đề, đó là về âm nhạc. Tôi đã làm việc với nhiều trẻ em có niềm đam mê âm nhạc rất lớn và luôn bị thúc đẩy một khi chúng có cơ hội thưởng thức và trình diễn âm nhạc. Đối với những đứa trẻ này, tôi nghĩ đây là một lợi ích tuyệt vời mà có thể được phát triển thành những cơ hội giải trí và dễ gần gũi biết đâu được sẽ có thể kéo dài đến mãi về sau. Chơi đùa với âm nhạc. Lắng nghe các thể loại âm nhạc khác nhau, tạo ra các nhạc cụ riêng cho mình, học các đoạn nhạc của các ca khúc nổi tiếng, đi dến các buổi hoà nhạc trong công viên, hoặc sử dụng nhiều phương pháp để kết hợp âm nhạc vào cuộc sống của con bạn. Tất cả chúng ta đều cần có các sở thích và nhiều mối quan tâm để làm cho cuộc sống của mình ngày càng có ý nghĩa hơn và qua việc này có vẻ như đang có một sự quan tâm rất thú vị đang nung nấu trong con bạn.
> Câu 1: Tại sao cháu không nói chuyện được?
> Câu 2: Làm sao để giảm bớt khuynh hướng sử dụng biệt ngữ ở trẻ?
> Câu 3: Các hoạt động vòng tròn ở tuổi mẫu giáo
> Câu 4: Can thiệp trẻ có vấn đề thính giác và trí nhớ
> Câu 5: Con tôi thường bị than phiền vì khả năng chú ý kém!
> Câu 6: Hướng dẫn bé đi vệ sinh đúng nơi quy định
> Câu 7: Trẻ bị mất phương hướng trên trang sách
> Câu 8: Làm sao giải thích các mối nguy hiểm cho trẻ tự kỉ?
> Câu 9: Làm sao dạy trẻ cách cư xử phù hợp ở nơi công cộng?
> Câu 10: Làm sao mà tôi có thể dùng các kí hiệu tranh ảnh để thay đổi được hành vi của cháu?
> Câu 11: Vấn đề duy nhất của cháu là cháu hay tự dưng khóc thét lên khi thấy hình mẹ cháu
> Câu 12: Tại sao trẻ tự kỷ dễ bị mắc chứng rối loạn lo âu và hay sợ hãi bất thường?
> Câu 13: Các nỗi sợ hãi mà trẻ tự kỷ có thể gặp phải là gì?